نوروز یکی از کهن‌ترین جشن‌های به جا مانده از دوران ایران باستان است. خاستگاه نوروز در ایران باستان و مردم مناطق گوناگون فلات ایران، نوروز را جشن می‌گیرند. زمان برگزاری نوروز، در آغاز فصل بهار است که امروزه به آن برابری بهاری می‌گویند.
ایرانیان باستان هر سال سفره‌ای را برای ارج نهادن طبیعت و برکات آن تدارک می‌دیدند که هر یک از اجزای آن با حروف گوناگونی شروع می‌شود. اولین نشانه‌ها از سفره‌ای که همه المان‌های آن با حرف سین آغاز می‌شدند مربوط به قرن‌های هشتم و نهم است. عدد هفت برای ایرانیان باستان مقدس بوده و از اهمیت بسیاری برخوردار بوده است.
نوروز در ایران و افغانستان آغاز سال نو محسوب می‌شود و این جشن در برخی دیگر از کشورها مانند تاجیکستان، روسیه، قرقیزستان، قزاقستان، سوریه، کردستان، گرجستان، جمهوری آذربایجان، آلبانی، چین، ترکیه، ترکمنستان، هند، پاکستان و ازبکستان جشن نیز برپا می‌شود.
واژه نوروز، از فارسی میانه است که برگرفته از زبان اوستایی بوده. امروزه در فارسی این واژه در دو معنی به‌کار می‌رود:
۱) نوروز عام: روز آغاز اعتدال بهاری (برابری شب و روز) و آغاز سال نو
۲) نوروز خاص: روز ششم فروردین
ایرانیان باستان از نوروز به عنوان «ناوا سرِدا» به معنی سال نو یاد می‌کردند. مردمان ایرانی آسیای میانه نوروز را نوسارد و نوسارجی، به معنای سال نو می‌نامیدند.
در کشورهای مختلف تلفظ نوروز متفاوت است. در شهر لکنو هند که هر ساله نوروز برگزار می‌شود و هفته نامه‌ای هم با نام نوروز دارد آنرا بصورت Nauroz تلفظ می‌کنند که به تلفظ زبان دری نزدیک است.
نوروز دارای رسوم و آیین‌های خاصی است از قبیل:
حاجی فیروز، کوسه برنشین، سبزه پروردن، آتش افروختن، قاشق‌زنی، خانه‌تکانی نوروزی، رنگین کردن تخم مرغ، دید و بازدید، تهیه لباس نو و پاک نوروزی، پختن نان و فتیر، طبیعت‌گردی، نوروزخوانی، تهیه هدایای نوروزی، برپایی سفره‌های نوروزی، قرار دادن کتاب قرآن، شاهنامه یا دیوان حافظ، تنگ یا کاسهٔ آب (معمولاً حاوی برگ یا انار یا ترنج، ماهی قرمز، آیینه و شمعدان، جامی پر از آب با چند قطره گلاب، سکه‌های زرین و سیمین، گلِ بیدمشک، نارنج، دانه‌های اسپند،گندم ، نان شیرینی و نقل و نبات و نظایر آن) در کنار اعضای اصلی سفره هفت سین شامل سیب، سمنو، سنجد، سماق، سیر، سرکه، سبزه (دانه‌های گندم و امثال آن)، سکه، گل سنبل، اسپند (سپنج) و ساعت در کنار اجزای اصلی سفره هفت سین درمیان برخی از مردم رایج است. عناصر ذکر شده در خوان‌های نوروزی بنا به عرف و سنت و اعتقاد مردمان مختلف است. سفرهٔ هفت‌سین معمولاً تا پایانِ نوروز در خانه‌ها می‌ماند، و برخی در روز سیزدهمِ نوروز، سبزه را به آب می‌سپارند.
معرفی سفره هفت سین
هفت سین یکی از مشهورترین رسومی است که در شروع سال جدید خورشیدی به آن توجه می‌شود. در سفره هفت سین اصولا مواردی چیده می‌شوند که با حرف (س) شروع می‌شوند مانند: سیر، سیب، سکه و غیره. برخی هفت سین را به هفت «سینی» ربط داده‌اند، یا اصلش را «هفت میم» دانسته‌اند و در برخی از ریشه‌یابی‌ها آن را از ریشهٔ هفت سین با «هفت‌چین» به معنی هفت چیدنی مرتبط دانسته‌اند.
در آیین ساسانیان، عدد هفت مقدس شمرده می‌شد و افراد در این بازه زمانی هفت دانه را بر روی هفت ستون مختلف می‌کاشتند.
در کابل و شهرهای شمالی افغانستان، سفره هفت میوه متداول است. در این سفره، هفت میوه قرار می‌گیرد، از جمله؛ کشمش سبز و سرخ، چارمغز، بادام، پسته، زردآلو و سنجد.
چیدن سفره‌ای مشابه با استفاده از میوه خشک شده، در بین شیعیان پاکستان هم مرسوم است.
علاوه بر این، سفره هفت‌شین در میان زرتشتیان، و سفره هفت میم در برخی نقاط دیگر در ایران متداول بوده است. در جمهوری آذربایجان، بر روی سفره‌های نوروزی خود، آجیل قرار می‌دهند. بر حسب عادت، چیزهای دیگری نیز برای تکمیلِ مفاهیم روحانی و نمادین سین‌ها بر این سفره قرارمی‌گیرد.
آئین‌های نوروزی
افروختن آتش: این رسم به صورت روشن کردن آتش در شب آخرین چهارشنبه سال متداول است. این مراسم چهارشنبه‌سوری نام دارد.
طبیعت گردی (سیزده به در): مردم ایران در روز ۱۳ فروردین، به مکان‌های طبیعی مانند پارک‌ها، باغ‌ها، جنگل‌ها و مناطق خارج از شهر می‌روند. این مراسم سیزده‌به‌در نام دارد. از کارهای رایج در این جشن، گره زدن سبزه است.
غذاهای نوروزی: یکی از متداول‌ترین غذاهایی که به مناسبت نوروز پخته می‌شود، سمنو (سمنک، سومنک، سوملک، سمنی، سمنه) است. این غذا با استفاده از جوانه گندم تهیه می‌شود.
رسم کوزه شکستن: شکستن کوزه اعتقاد براین بوده است که ظرف‌های سفالین هر خانواده بایستی در روزهای پیش از نوروز نو شود و هر سال همانگونه که پوشاک نو می‌شود، ظروف چرکین نیز نو شود. از این رو رسم بر این بود که هر چه کاسه و کوزهٔ کهنه و فرسوده و چرکین در خانه هست از بام فرو افکنده و آن‌ها را می‌شکستند و به جای آن‌ها کاسه و کوزهٔ نو بکار می‌بردند و با این آیین به بهداشت خانه یاری کرده و بیماری‌ها را در سال نو از خانه دور می‌داشتند و سعی بر این بود که با خانه‌های پاکیزه و شسته و رفته، سبزه‌های خرم، رخت‌های نو، چهره‌های شاد و خندان نوروز را پذیرا شوند.
پهن کردن سفرهٔ نوروزی در ایران آداب و رسوم خاصی دارد و روی سفره اجزای دیگری به‌ویژه آینه، شمع و آب نیز حضور دارند. از دیگر اجزای سفرهٔ امروزی می‌توان از ماهی و تخم مرغ رنگ‌شده یاد کرد.
علاوه بر این، سفره هفت شین در میان زرتشتیان، و سفره هفت میم در برخی نقاط واقع در استان فارس در ایران متداول بوده است. در جمهوری آذربایجان، عدد هفت اهمیتی ندارد و بر روی سفره‌های نوروزی خود، آجیل قرار می‌دهند.
مجمع عمومی سازمان ملل متحد در تاریخ سه شنبه ۴ اسفند ۱۳۸۸ برابر با ۲۳ فوریه ۲۰۱۰ با تصویب قطعنامه‌ای روز ۲۱ مارس برابر با ۱ فروردین را در چارچوب مادهٔ ۴۹ و تحت عنوان فرهنگ صلح به عنوان روز جهانی نوروز به تصویب رسانده و در تقویم خود جای داد، در این اقدام که برای نخستین‌بار در تاریخ این سازمان صورت گرفت، نوروز ایرانی به‌عنوان یک مناسبت بین‌المللی به رسمیت شناخته شد.
قطعنامه نوروز به ابتکار نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل متحد و با همکاری جمهوری آذربایجان، افغانستان، تاجیکستان، ترکیه، ترکمنستان، قزاقستان و قرقیزستان آماده و به مجمع عمومی سازمان ملل ارائه شد، ضمن اینکه ۳ کشور هند، آلبانی و مقدونیه نیز در روز رای‌گیری به کشورهای تهیه‌کننده این قطعنامه پیوستند.
امروزه بیش از ۳۰۰ میلیون نفر در ایران، افغانستان، تاجیکستان، جمهوری آذربایجان و سایر کشورهای آسیای میانه و قفقاز، در منطقه بالکان، حوزه دریای سیاه و خاورمیانه آغاز فصل بهار را با سنت باستانی عید نوروز که تاکیدی است بر زندگی در هماهنگی و تعادل با طبیعت، جشن می‌گیرند. در متن به تصویب رسیده در مجمع عمومی سازمان ملل، نوروز، جشنی با ریشهٔ ایرانی که قدمتی بیش از ۳ هزار سال دارد، توصیف شده‌است.
بندهای این قطعنامه
این قطعنامه در ۱۷ بند مقدماتی و ۵ بند اجرایی تنظیم شده‌است، که بندهای اجرایی آن به این شرح است:
1. شناسایی ۱ فروردین برابر با ۲۱ مارس به عنوان روز بین‌المللی نوروز
2. استقبال از تلاش کشورهایی که نوروز را گرامی می‌دارند در جهت حفظ و توسعه فرهنگ و سنت‌های نوروزی
3. تشویق دیگر کشورها به آگاه‌سازی در مورد نوروز و سازماندهی مراسمی در بزرگداشت نوروز به طریق مقتضی
4. درخواست از کشورهایی که نوروز را گرامی می‌دارند برای پژوهش پیرامون تاریخ و سنت‌های نوروزی با هدف انتشار آگاهی در مورد میراث نوروز در میان جامعه بین‌المللی
5. دعوت از کشورهای علاقمند، نظام ملل متحد، کارگزاری‌های تخصصی ملل متحد به‌ویژه یونسکو، صندوق‌ها و برنامه‌های ملل متحد، سازمانهای بین‌المللی و منطقه‌ای و سازمانهای غیردولتی برای شرکت در مراسم نوروزی
هفت سین،هفت شین، هفت میم و هفت چین به شکل تاریخی، هر چیزی در سفره هفت سین می‌تواند نمادی از آرزوهای سال نو باشد؛ آرزوهایی همچون سلامتی وزیبایی، باروری، بردباری، برکت، ثروت ودارایی، پیروزی، خردورزی، پاکی و روشنایی و مواردی دیگر. انداختن سفره‌ای ویژه برای نوروز، در گذشته در بخش‌هایی از ایران‌زمین و امروزه در ایران و برخی از کشورهای اطرافِ آن گرامی داشته می‌شود.
انتهای پیام/
